Wyciek ścieków z kanalizacji stanowi poważny problem dla ochrony środowiska, ponieważ zanieczyszcza glebę i wodę, stwarzając zagrożenie dla zdrowia publicznego. Na wypadek wycieku kanalizacji możesz dochodzić odszkodowania, ważne jednak byś prawidłowo skierował i wykazał swoje roszczenie.
Od kogo dochodzić odszkodowania za wyciek ścieków?
Odszkodowania za wyciek z kanalizacji, w zależności od okoliczności, może być dochodzone od różnych podmiotów. W przypadku zalania mieszkania przez sąsiada, odszkodowania można ubiegać się bezpośrednio od niego. Jeśli wyciek spowodowany jest awarią w pionach instalacji wodnej lub kanalizacyjnej w budynku, odpowiedzialność może spoczywać na wspólnocie mieszkaniowej lub spółdzielni. W przypadku, gdy za wyciek odpowiedzialne jest przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, odszkodowanie należy dochodzić od tego podmiotu. Jeśli podmioty te są ubezpieczone, roszczenie można kierować do ubezpieczyciela. O ile dochodzenie roszczeń za zalanie przez bezpośredniego sprawcę – np. sąsiada z góry lub w wyniku wewnętrznej awarii instalacji nie budzi większych wątpliwości, to dochodzenie roszczeń od przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego może już budzić większe wątpliwości.
Obowiązki przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego i gminy
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków (dalej: ustawa). Zgodnie z nim zarówno zbiorowe zaopatrzenie w wodę pitną, jak i zbiorowe odprowadzanie ścieków należy do zadań własnych gminy.
Art. 5 ust. 1 ustawy wskazuje, że na przedsiębiorstwie wodno-kanalizacyjnego spoczywa obowiązek zapewnienia zdolności posiadanych przez nie urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych do realizacji dostaw wody w wymaganej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem, a także dostaw wody i odprowadzania ścieków w sposób ciągły i niezawodny. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia na przedsiębiorstwie ciążą ponadto obowiązki prowadzenia regularnej kontroli ilości i jakości odprowadzanych ścieków bytowych i ścieków przemysłowych oraz kontroli przestrzegania warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych, w tym przewidzianego w art. 9 ust. 1 zakazu wprowadzania wód opadowych i roztopowych oraz wód drenażowych do kanalizacji sanitarnej. Na pozwanym przedsiębiorstwie ciąży zatem powinność rozwiazywania problemu odprowadzania wód opadowych (kanalizacji deszczowej) i takiego przygotowania infrastruktury kanalizacyjnej.
Co ciekawe, ze względu na kategoryczne brzmienie art. 5 ust. 1 ustawy, WSA we Wrocławiu uznał, że przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne ma prawny obowiązek zapewnienia zdolności urządzeń, które posiada, niezależnie od tego, kto jest winien ich uszkodzenia. Sąd przyjął, że odpowiedzialność za sprawność kanalizacji i wodociągu nie może by przenoszona na odbiorcę usług, nawet jeżeli awaria była zawiniona właśnie przez niego (wyrok WSA we Wrocławiu z 15 marca 2007 r., II SA/Wr 745/06).
Podstawa prawna odpowiedzialności
Podstawą prawną odpowiedzialności przedsiębiorstwa wod.-kan. jest art. 435 § 1 kodeksu cywilnego, stanowiący, że prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne jest przedsiębiorstwem wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody, zaś szkoda została wyrządzona przez ruch tegoż przedsiębiorstwa. Przez “ruch przedsiębiorstwa” rozumieć należy każdy przejaw działalności przedsiębiorstwa, wynikający z określonej jego struktury organizacyjnej i jego funkcji usługowo-produkcyjnej, a związane z ruchem przedsiębiorstwa są szkody powstałe z każdej jego działalności, a nie tylko takiej, która jest bezpośrednio związana z działaniem sił przyrody i stanowi następstwo ich działania. Do zakresu działalności przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego należy wykonywanie usług porządkowych, konserwacja i obsługa urządzeń sanitarnych i wodociągowych, do wykonania których, niezbędne jest użycie maszyn oraz pojazdów, które wykorzystują elementarne siły przyrody, takie jak paliwa czy gaz. Funkcjonowanie zakładu nie byłoby możliwe bez użycia tych maszyn albowiem są one niezbędne przy wykonywaniu podstawowych prac należących do zakresu usług przedsiębiorstwa.
Podstawą prawną odpowiedzialności solidarnej gminy jest art. 417 § 1 k.c. Jest to tzw. odpowiedzialność deliktowa, w której dochodzący roszczeń musi wykazać następujące elementy:
- zdarzenie, które spowodowało szkodę,
- szkodę oraz jej wysokość,
- związek przyczynowy między zdarzeniem a powstałą szkodą.
Ponadto może mieć miejsce taka sytuacja, że gmina zleciła wykonywanie zadań w zakresie wodociągów i zaopatrzenia w wodę oraz kanalizacji, na podstawie porozumienia, innej osobie prawnej. W takim wypadku, za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu tych zadań, odpowiedzialność ponosi wykonawca oraz gmina jako zlecająca wykonywanie tych zadań (art. 417 § 2 k.c.).
Instytucja przyczynienia się poszkodowanego
Zgodnie z art. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. W orzecznictwie przyjęto, że przyczynieniem się poszkodowanego do powstania szkody jest każde jego zachowanie pozostające w normalnym związku przyczynowym ze szkodą, za którą ponosi odpowiedzialność inna osoba. Przy czym, zachowanie się poszkodowanego musi stanowić adekwatną współprzyczynę powstania szkody lub jej zwiększenia, czyli włączać się musi jako dodatkowa przyczyna szkody. Zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody powinno zawsze następować in casu, w wyniku oceny konkretnej i indywidualnej. Ustalenie kryteriów, które należy uwzględnić przy dokonywaniu obniżenia odszkodowania zostało pozostawione orzecznictwu. W orzecznictwie i piśmiennictwie za okoliczności, które należy uwzględnić przy dokonywaniu obniżenia odszkodowania uznano: stopień winy obu stron, stopień przyczynienia się obu stron, wiek poszkodowanego, stopień naruszenia obiektywnych reguł postępowania przez poszkodowanego, ich konfrontacja z zarzutami stawianymi odpowiedzialnemu za szkodę, pobudki, motywy jakimi kierował się poszkodowany, ciężar naruszonych przez sprawcę obowiązków i stopień ich naruszenia, rozmiar i waga uchybień po stronie poszkodowanego, ocena samej przyczyny wyrządzającej szkodę, ocena zachowania się poszkodowanego. Niezwykle istotną okolicznością, którą sąd musi wziąć pod uwagę przy ustalaniu stopnia przyczynienia się poszkodowanego do szkody lub jej zwiększenia jest stopień winy obu stron.
W analizowanym przypadku – biorąc pod uwagę orzecznictwo w analizowanych przypadkach w kontekście przyczynienia się sądy rozpoznają takie sytuacje jak np. brak zabezpieczenia nieruchomości przed ulewnymi opadami deszczu, jake np. brak klapy przeciwzalewowej. W sytuacji zainstalowania i prawidłowego działania klapy zwrotnej mogłoby bowiem często nie dojść do zalania budynku albowiem w sytuacji podpiętrzenia ścieków, wylew nastąpiłby na ulicę, zaś budynek pozostałby niezagrożony. Ocena odpowiedzialności za zabezpieczenie w przypadku nadmiernych opadów nie jest jednak jednoznaczna– przykładowo w wyroku z dnia 30 marca 2015 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu apelacji w sprawie o sygn. akt: II Ca 120/15 wskazał, że: Stwierdzić należy, że kanalizacja deszczowa winna być tak wykonana, ażeby spełniała swoją funkcję także w sytuacjach nietypowych tj. gdy opady deszczu są o większym natężeniu niż zwykle.
lipiec, 2025
