Prawidłowe zakwalifikowanie przedsięwzięcia, które chce się zrealizować, stanowi kluczową kwestię w procesie inwestycyjno-budowlanym: zarówno z punktu widzenia inwestora, jak i organów administracji publicznej prowadzących postępowanie. To od tego bowiem zależy, czy mamy do czynienia z przedsięwzięciami wymagającymi uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz czy potrzebne będzie przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko.
Pojęcie przedsięwzięcia
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 13 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – przedsięwzięcie oznacza każde zamierzenie budowlane lub też inną ingerencję w środowisko, która polega na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu. Przedsięwzięciem jest zatem nie tylko wykonywanie prac inwestycyjno-budowlanych, ale także inne ingerencje w otoczenie naturalne, np. wydobywanie surowców, przetwarzanie odpadów. Istotne, by przekształcenie to prowadziło do zmiany lub przekształcenia terenu, a zmianę tą z punktu widzenia orzecznictwa można odnosić do zmiany sposobu zagospodarowania terenu wymagającej ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu w rozumieniu art. 39 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym.
Należy także wspomnieć, że przedsięwzięcia powiązane technologicznie kwalifikuje się jako jedno przedsięwzięcie i to również wtedy, gdy są one realizowane przez różne podmioty. Wykładnia pojęcia „powiązania technologicznego” musi uwzględniać przede wszystkim wspólne cele, funkcje i zadania. Przedsięwzięcia wspólnie tworzą one zorganizowaną całość w postaci jednej spójnej infrastruktury ukierunkowanej na ten sam cel gospodarczy – zob. WSA w Szczecinie w wyroku z 26 sierpnia 2016 r., sygn. akt: II SA/Sz 530/15). Jak wskazuje orzecznictwo, zarówno sądów krajowych, jak i międzynarodowych, dzielenie jednego przedsięwzięcia na kilka mniejszych, w celu uniknięcia konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dzięki temu, że owe mniejsze przedsięwzięcia nie przekraczają ustawowych progów, jest zabronione (zob. chociażby Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku w sprawie C-142/07 z dnia 25 lipca 2008 roku).
Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się również przedsięwzięcia polegające na rozbudowie, przebudowie lub montażu przedsięwzięć, jeżeli ta rozbudowa, przebudowa lub montaż spowoduje osiągnięcie określonych progów. Natomiast remont, którego celem jest przywrócenie pierwotnego stanu nie wymaga decyzji środowiskowej.
Kwalifikacja z punktu widzenia inwestora
Każde rozumiane w przedstawiony powyżej sposób przedsięwzięcie można zakwalifikować do jednej z trzech kategorii:
• przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko – § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (I grupa);
• przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko – § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; (tzw. II grupa);
• przedsięwzięcie nieoddziaływujące na środowisko (niewymienione w rozporządzeniu).
W przypadku przedsięwzięć zaliczonych do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko o przeprowadzeniu oceny decyduje organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w procedurze tzw. screeningu. Służy ona stwierdzeniu przez właściwy organ, czy przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia potencjalnie znacząco oddziaływującego na środowisko jest konieczne. Procedura screeningu kończy się wydaniem stosownego postanowienia.
Dla przedsięwzięć zaliczonych do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko jest obowiązkowe. Dla inwestora oznacza to, m.in. że:
• należy sporządzić raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,
• dopuszczalne jest wystąpienie z wnioskiem o ustalenie zakresu raportu, do którego dołącza się kartę informacyjną przedsięwzięcia – procedura tzw. scopingu.
Kwalifikacja dokonywana przez organ administracji publicznej
Kwalifikacja przedsięwzięcia przez organ jest istotna na trzech etapach procesu inwestycyjno-budowlanego:
1) na etapie przyjęcia wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach,
2) na etapie przeprowadzania procedury tzw. scopingu albo screeningu,
3) na etapie przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko, która obejmuje
- weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko
- uzyskanie wymaganych opinii i uzgodnień
- zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu.
Po wpłynięciu wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach organ ma obowiązek zbadania swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. W zależności od rodzaju planowanego przedsięwzięcia właściwym rzeczowo organem w sprawie może być Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, regionalny dyrektor ochrony środowiska, starosta, dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych oraz wójt, burmistrz albo prezydent miasta. Kolejnym problemem wymagającym zasygnalizowania jest ustalenie właściwości miejscowej organów administracji, gdy realizowane przedsięwzięcia wykraczają poza granice jednej gminy. Zgodnie z art. 75 ust. 4 ustawy w takiej sytuacji – czyli w przypadku przedsięwzięć, dla których organem właściwym rzeczowo jest wójt, burmistrz albo prezydent miasta i są one realizowane na terenie więcej niż jednej gminy – organem właściwym miejscowo jest ten, na obszarze właściwości którego znajduje się największa część terenu objętego przedsięwzięciem – organ ten wydaje decyzję środowiskową po zasięgnięciu opinii organów wykonawczych pozostałych gmin objętych realizacją przedsięwzięcia
Prawidłowe zaklasyfikowanie przedsięwzięcia ma wpływ na to, jak postępowanie potoczy się dalej. Stwierdzenie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięcia potencjalnie znacząco oddziałującego na środowisko następuje w formie postanowienia organu właściwego do wydania decyzji środowiskowej i powoduje konieczność przeprowadzenia dodatkowych czynności w celu uzyskania decyzji.
Sierpień 2024 r.
