Czym są transakcje M&A?

Pojęcie transakcji M&A

Ang. „Mergers and acquisitions” to w tłumaczeniu fuzje i przejęcia spółek. Celem tych transakcji jest zasadniczo zmiana struktury właścicielskiej przedsiębiorstwa.

M&A sensu stricte

Zgodnie z art. 492 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, połączenie spółek handlowych może nastąpić:

• poprzez przeniesienie całego majątku tzw. spółki przejmowanej na tzw. spółkę przejmującą w zamian za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej – łączenie przez przejęcie;
• poprzez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek w zamian za udziały lub akcje nowopowstałej – łączenie przez zawiązanie nowej spółki.

M&A sensu largo

W szerokim znaczeniu, M&A oznacza takie działania prawne, które prowadzą do uzyskania wpływu na przedsiębiorcę (podmiot) lub przedsiębiorstwo (zespół składników materialnych i niematerialnych), jak np. nabycie określonej ilości udziałów lub akcji lub zawarcie innych porozumień mających istotny wpływ na spółkę, nabycie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ KC, uzyskanie praw rzeczowych jak zastaw lub użytkowanie akcji lub udziałów spółki (w przypadku gdy łączy się z tym prawo głosu).

Cele transakcji M&A

Celem transakcji jest dla nabywcy przede wszystkim optymalizacja jego działalności, zmniejszenie konkurencji, urozmaicenie produkcji o nowe towary,  likwidacja marży i opłat przy przejęciu działalności dotychczasowego dostawcy, wykorzystanie know-how lub innych technologii, często też pozyskanie nowych rynków zbytu. Motywy zbywcy mają najczęściej charakter finansowy.

Jak dokonać transakcji M&A?

Przede wszystkim pamiętajmy, że mamy do czynienia z niezwykle złożonym procesem. 

1. Na początku należy dokładnie przemyśleć, co ma być przedmiotem transakcji – cała spółka, część udziałów, a może samo przedsiębiorstwo? 
2. Kolejnym niezwykle istotnym elementem jest odpowiednie przygotowanie do transakcji. Należy wykonać dokładny audyt. Due diligence warto przeprowadzić w następujących obszarach: prawnym, podatkowym, księgowym i technologicznym. W zależności od charakteru działalności może być konieczna konsultacja z różnymi specjalistami. Warto jednak dokonać dokładnego sprawdzenia działalności, ponieważ zakup obejmuje nie tylko aktywa spółki, ale także wszelkie zobowiązania o charakterze pasywnym. Poznanie realnej kondycji przedmiotu przejęcia ma więc istotne znaczenie. Pamiętać trzeba, aby odpowiednio zabezpieczyć przeprowadzenie procedur audytowych, m.in. poprzez zastrzeżenie ich poufności. 
3. Następnym krokiem jest przeprowadzenie negocjacji między stronami.
4. I wreszcie: zawarcie umowy. Najczęstszym rozwiązaniem, jest zawieranie najpierw umów zobowiązujących do przeniesienia własności, w których wskazuje się warunki konieczne do dokonania przejęcia. Zdarzają się także sytuacje, kiedy w tym okresie należy uzyskać odpowiednią zgodę lub decyzję organu – jeśli wymaga tego sytuacja prawna. Czasem pomija się etap umowy zobowiązującej i od razu zawiera się umowę przenoszącą własność.  Warto jednak w takim wypadku wprowadzić stosowne zabezpieczenia jak przykładowo: zastrzeżenie własności do uiszczenia ceny, rachunek powierniczy, hipoteka, zastaw, zastaw rejestrowy, dobrowolne poddanie się egzekucji, gwarancja bankowa, poręczenie itp. Ciekawym aspektem związanym z finalizacją transakcji może być źródło jej finansowania– wyróżnić można zakup ze środków własnych (gotówką), zaciągnięcie kredytu lub emisja nowych akcji. M&A stanowi złożony proces. Znajomość jego poszczególnych etapów ułatwia przygotowanie się do niego i jego przeprowadzenie. 

Stan prawny: grudzień 2023

Olga Raczyńska-Bućko