Spółka jawna, jako spółka osobowa, posiadająca podmiotowość prawną; może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Spółka jawna będąca spółką osobową charakteryzuje się przede wszystkim osobistą odpowiedzialnością wspólników za zobowiązania spółki. Tym samym cechą charakterystyczną i odróżniającą spółki osobowe od kapitałowych jest kwestia odpowiedzialności.
Odpowiedzialność osobista wspólników za zobowiązania
Przede wszystkim należy podkreślić, iż zawierając spółkę osobową wspólnik powinien zdawać sobie sprawę i mieć świadomość ciążących na nim obowiązków, ich zakresu i konsekwencji działań przez siebie podejmowanych. Wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania bez ograniczeń, całym swoim majątkiem. Tym samym nie ma znaczenia to czy dług powstał wskutek okoliczności, za które odpowiada. W takim przypadku nie ma również znaczenia wina wspólnika, istotne jest czy za tki dług odpowiedzialność ponosi spółka. Tak określonej odpowiedzialność nie można zmieniać, jest ona bezwzględnie obowiązująca. Nawet wewnętrzne uregulowania związane ze zwolnieniem wspólnika od udziału w stracie nie wyłączają jego odpowiedzialności.
Czy wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki?
Za zobowiązania spółki jawnej odpowiadają solidarnie wszyscy wspólnicy spółki, co oznacza, iż każdy z nich jest odpowiedzialny za całość długu. Wobec spełnienia świadczenia przez któregokolwiek z nich pozostałym wspólnikom przysługuje wzajemne prawo regresowe. Odpowiedzialność wspólników jest również subsydiarna. Oznacza to, iż wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika, dopiero w przypadku gdy egzekucja z majątku spółki będzie bezskuteczna. Jak podkreślił Sąd Najwyższy, odpowiedzialność wspólników powstaje z chwilą powstania zobowiązania spółki, niezależnie od tego, czy zostało wszczęte postępowanie upadłościowe wobec spółki, a także od tego, czy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Likwidacja nie stanowi bowiem przeszkody do kierowania roszczeń z tytułu odpowiedzialności za długi spółki przeciwko wspólnikom (tak między innymi SN w wyroku z dnia 27 kwietnia 2017 r., IV KK 108/17, LEX nr 2307132;
Jak dochodzić roszczeń wobec wspólników spółki jawnej?
Spółka jawna odpowiada za zobowiązania spółki jawnej całym majątkiem bez żadnych ograniczeń, solidarnie z innymi wspólnikami i samą spółką. Wierzyciel spółki jawnej ma jednak obowiązek prowadzenia egzekucji w pierwszej kolejności z majątku spółki i dopiero w razie jej bezskuteczności możliwa jest egzekucja z majątku wspólnika. W tym wyraża się subsydiarność (wtórność) odpowiedzialności wspólnika; występuje ona w fazie egzekucji. Skutki solidarności zostały w pierwszej kolejności określone w przepisach szczególnych, tj. w kodeksie spółek handlowych, a nie w przepisach kodeksu cywilnego. W szczególności co do możliwości zgłoszenia zarzutów przez wspólnika wobec wierzycieli spółki. Wspólnikowi przysługują zarzuty osobiste wobec wierzyciela, jednak zarzuty wynikające z umowy podstawowej łączącej spółkę jawną z wierzycielem nie są zarzutami osobistymi wspólnika; są to zarzuty przysługujące spółce, na które może się on powołać. Ta pochodność zarzutów oznacza, że muszą one, rzeczywiście przysługiwać spółce w chwili zgłoszenia ich wobec wierzyciela. Odpowiedzialność wspólnków innych spółek osobowych kształtuje się w spósób bardzo podobny do odpowiedzialnosći wspólników spółki jawnej.
Kwiecień, 2024 r.
