Niezapłacone faktury, nierzetelność kontrahentów oraz sprawy związane z możliwością dochodzenia przez Spółki roszczeń finansowych jest istotną i ważną kwestią w odniesieniu do prawidłowego wykonywania i prowadzenia działalności gospodarczej. Tym samym warto zwrócić uwagę na terminy przedawnień.
Trzyletni okres przedawnienia
Terminy przedawnienia zostały uregulowane w Kodeksie Cywilnym jako ogólne zasady mające zastosowanie do należności przysługujących różnym podmiotom. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 6 lat, natomiast dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – tym samym dla Spółek, ustawowy termin przedawnienia został określony na 3 lata.
Jak podkreślił Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie (wyrok SN z 2.04.2008 r., III CSK 302/07) – do zastosowania trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 nie jest wymagane, aby obie strony stosunku prawnego, z którego wywodzi się roszczenie majątkowe, prowadziły działalność gospodarczą. Wystarczy, że działalność gospodarczą prowadzi tylko strona dochodząca roszczenia, które wiąże się z tą działalnością.
Przykładowymi roszczeniami mogącymi kwalifikować się jako zdarzenia prawne w których będzie można zastosować trzyletni okres przedawnienia to m.in. roszczenie dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia czy bezumownego korzystania z rzeczy a także wiele innych. Należy podkreślić, iż trzyletni termin przedawnienia roszczeń przysługujących Spółkom, nie będzie miał zastosowania, w sytuacji której przepisy szczególne w sposób odmienny normują terminy przedawnienia.
Początek i koniec biegu przedawnienia
Zgodnie z art. 120 Kodeksu Cywilnego bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
Natomiast bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia. W ślad za doktryną i orzecznictwem należy stwierdzić
Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata, tym samym upływ terminu przedawnienia nie jest skorelowany z dokładnie określoną datą w ciagu roku, od której zaczyna biec termin przedawnienia.
Skutki niedochowania terminów przedawnienia
Co jednak w sytuacji, gdy Spółka z jakiegokolwiek powodu, nie dochowa terminów przedawnień i wystąpił ze swoim roszczeniem po upływie tego czasu?
W tym zakresie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia z dnia 11 maja 2017 r. I ACa 1204/16 wskazał, iż upływ terminu przedawnienia nie pozbawia roszczenia przymiotu zaskarżalności (jak zobowiązania naturalne), lecz umożliwia uchylenie się pozwanego od zapłaty przez podniesienie zarzutu przedawnienia. Podniesienie zarzutu przedawnienia to skorzystanie z kształtującego prawa podmiotowego. Zasadą jest, że wykonywanie praw podmiotowych korzysta z ochrony (qui iure suo utitur neminem laedit). Tylko wyjątkowo można uznać, że wykonywanie prawa podmiotowego stanowi jego nadużycie, gdy połączone jest z naruszeniem zasad współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa.
Co warte podkreślenia sama zasadność roszczenia nie może skutkować uznaniem zarzutu przedawnienia za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Instytucja przedawnienia polega bowiem na tym, że dłużnik zostaje de facto zwolniony z obowiązku świadczenia z uwagi na opieszałość wierzyciela. Przedawnienie zakłada, że prawo podmiotowe istnieje (co odróżnia je od upływu terminu zawitego), jednakże nie może być realizowane.
