System kaucyjny zacznie obowiązywać w Polsce od 1 października 2025 r. To dość znaczące zmiany w gospodarowaniu odpadami, które odczujemy wszyscy, zarówno użytkownicy jak i przedsiębiorcy, na których nakłada się szereg obowiązków. Jakie znaczenie w systemie kaucyjnym będzie mieć opłata produktowa?
System kaucyjny
Przez system kaucyjny rozumie się system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku, będących napojami, pobierana jest kaucja, która jest zwracana użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym.
Szczegółowe informacje w zakresie działania systemu kaucyjnego można znaleźć w naszym wpisie.
Opłata produktowa
Integralnym elementem systemu kaucyjnego jest opłata produktowa. Opłata produktowa została przede wszystkim uregulowana w ustawie z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Wprowadzający produkty w opakowaniach, którzy nie osiągnęli wymaganych poziomów recyklingu i odzysku, są obowiązani do uiszczenia opłaty produktowej. Opłata produktowa ma na celu zachęcanie przedsiębiorców do zapewnienia efektywnego recyklingu i uczestnictwa w systemach zbiórki opakowań w tym systemie kaucyjnym. Opłata produktowa jest obliczana na koniec roku kalendarzowego. Opłata produktowa jest wnoszona na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa do dnia 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, którego opłata dotyczy. Stawki opłaty produktowej zostały szczegółowo określone w rozporządzeniu w sprawie stawek opłat produktowych dla poszczególnych rodzajów opakowań.
Relacja między systemem kaucyjnym a opłatą produktową
Opłata produktowa jest ściśle związana z systemem kaucyjnym, nowe przepisy wprowadzające szczegółowe regulacje w zakresie gospodarki opakowaniami formułują nowe obowiązki w zakresie opłaty produktowej. W kontekście Europejskiego Zielonego Ładu opłata ta stanowi jeden z kluczowych filarów prawno-ekonomicznych odpowiedzialności producenta. Pełni przede wszystkim funkcję motywacyjną – zachęcającą do racjonalnego gospodarowania odpadami
Szczegółowy zakres obowiązków w zakresie opłaty produktowej został uregulowany w art. 34 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.
Zgodnie z którym:
- Organizacja odzysku opakowań, która nie wykonała obowiązku określonego w art. 20 ust. 4 (roczne poziomy recyklingu odpadów opakowaniowych pochodzących z gospodarstw domowych), jest obowiązana wnieść opłatę produktową obliczoną dla poszczególnych rodzajów opakowań w przypadku nieosiągnięcia wymaganego poziomu recyklingu.
- Wprowadzający produkty w opakowaniach wykonujący obowiązek, o którym mowa w art. 14a ust. 1, którzy nie osiągnęli wymaganego poziomu udziału wagowego tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu, są obowiązani do wniesienia opłaty produktowej.
- Wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje, który nie zawarł umowy wskazanej w art. 40h ust. 3 i nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 21a ust. 1, jest obowiązany wnieść opłatę produktową obliczoną oddzielnie dla poszczególnych rodzajów opakowań w odniesieniu do nieosiągniętych wymaganych poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych, o których mowa w załączniku nr 1a do ustawy.
- Wprowadzający bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje, który nie zawarł umowy wskazanej w art. 40h ust. 3 i nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 21a ust. 2, jest obowiązany wnieść opłatę produktową.
- W przypadku gdy wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje, który zawarł umowę wskazaną w art. 40h ust. 3, nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 21a ust. 1, ten wprowadzający oraz podmiot reprezentujący prowadzący system kaucyjny, do którego ten wprowadzający przystąpił, są obowiązani do wniesienia opłaty produktowej obliczonej oddzielnie dla poszczególnych rodzajów opakowań – każdy w wysokości 50 %.
- W przypadku gdy wprowadzający bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje, który zawarł umowę wskazaną w art. 40h ust. 3, nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 21a ust. 2, ten wprowadzający oraz podmiot reprezentujący prowadzący system kaucyjny, do którego ten wprowadzający przystąpił, są obowiązani do wniesienia opłaty produktowej – każdy w wysokości 50 %.
Tym samym przedsiębiorcy zobowiązani są do prowadzenia szczegółowej ewidencji wprowadzanych opakowań, składania rocznych sprawozdań w systemie BDO, wykazywania osiągnięć wymaganych poziomów recyklingu jak również uiszczania opłaty produktowej. System kaucyjny i opłata produktowa jako narzędzia skorelowane, których celem jest minimalizacja negatywnego wpływu opakowań na środowisko. Prawidłowe wdrożenie i funkcjonowanie tych instrumentów może przyczynić się do znaczącego wzrostu poziomu recyklingu w Polsce.
Wrzesień, 2025 r.
